Kwalitatief goed gietwater uit groot gemeenschappelijk waterbassin komt Friese telers in droge tijd goed van pas
GROENTENNIEUWS MAANDAG 2 JUNI:
Wie medio mei na enkele maanden zonder regen het gemeenschappelijk waterbassin opklimt in het Friese Berlikum, ziet rustig kabbelend water. Er is nog volop water beschikbaar in het bassin van 45.000 m2. Een geruststelling voor de telers die hun individuele regenwaterbassin medio mei wel zienderogen leger zien raken.
Wat ook opvalt: in het bassin drijven een paar oranje ballen. Die helpen de telers om de waterkwaliteit goed te houden, zoals ze dat ook op hun individuele bedrijven doen met de USAF™ caviterende ultrasone zenders van Ultramins.
50 kuub per uur
Voor paprikateler Jaap Vink van Vink Sion, tomatenteler Theo van der Kaaij van Kaaij Kwekerij en tomatenteler Marco van Overbeek van Gardener’s Pride is de aanwezigheid van het gemeenschappelijke waterbassin in hun glastuinbouwgebied al lang niet bijzonder meer, ook al komt het elders maar weinig voor. Het gemeenschappelijk bassin ligt er al sinds het Friese glastuinbouwgebied is opgezet, begin 2000.
De komst van een gemeenschappelijk bassin was een eis van de beleidsmakers. Het gemeenschappelijk bassin werd een ‘paradepaardje van duurzaamheid’, was goed voor de telers en voor de omgeving, op wie het een positief effect zou hebben. Telers die zich in het gebied gingen vestigen, moesten water van het bassin gaan gebruiken. Daarvoor zijn afnamecontracten gesloten. Met de jaren zijn die individuele bassins er toch gekomen. Goed gietwater heb je namelijk nooit genoeg.
In het glastuinbouwgebied zijn er sinds de ontwikkeling de nodige wijzigingen bij bedrijven geweest. Sommige telers zijn gestopt, of zijn andere activiteiten gaan ontplooien. Zo ook Jan en Frans Zeinstra. De voormalig tomatentelers zetten hun kassen niet meer voor de tomatenteelt in, maar toch vormen ze samen met Vink Sion en Kaaij nog altijd Kwekerij Gietwater Berlikum. Gardener’s Pride is als afnemer bij de gemeenschappelijke watervoorziening betrokken.
Oorspronkelijk was het idee om het gemeenschappelijk bassin te vullen met gezuiverd oppervlaktewater, 100 kuub per uur. Dat bleek in de praktijk toch niet de door telers gewenste waterkwaliteit op te leveren. Tegenwoordig wordt het bassin daarom gevuld met osmosewater. Alle gebruikers samen nemen 50 kuub per uur af, en daar komt per uur 30 kuub osmosewater bij. Snelle rekensom: het bassinniveau zakt langzaam. Geen probleem, nu er minder gebruikers zijn dan vroeger, en zolang er op een gegeven moment wel ook regen valt, zodat de telers ook op de individuele bassins terug kunnen vallen.
De eerste zenders
De meest recente stap die er voor het gemeenschappelijk bassin is gemaakt om de waterkwaliteit nog beter te maken en zo te houden, is plaatsing van USAF™ caviterende ultrasone zenders van Ultramins. De broers Zeinstra waren in het gebied de eersten die in hun eigen bassins met de zenders gingen werken. “Na plaatsing van de USAF™-zenders in onze bassins, silo’s en dagvoorraden merkten wij aanzienlijke verschillen”, lieten ze na installatie al eens optekenen. “De eerste 2 weken trad er iets meer vervuiling op omdat de zenders de algen en de biofilm aan het opruimen waren. Binnen 4 weken zagen wij dat het water veel helderder was en de biofilm en de algen verdwenen waren. Het water is overal veel transparanter en schoner geworden.”
Urgentie of preventie
De ervaringen van de broers werden ook door de Friese collega’s opgemerkt. Medio mei maken we een rondje en komen de drie grootverbruikers van het gemeenschappelijk bassin aan het woord. Daarbij valt direct op dat in dit droge jaar de rol van het gemeenschappelijk bassin dit jaar groter is dan vorig jaar in de watergeefstrategie van de telers.
Het voorjaar van 2024 was nat, en toen had in ieder geval paprikateler Jaap ‘bijna geen’ water uit het gemeenschappelijk waterbassin nodig. In vergelijking met de tomatenteelt van zijn collega’s is de watervraag uit de paprikateelt beperkter. Daarbij speelt ook mee dat hij zijn water honderd procent recirculeert en er dankzij extra schermen ook minder water verdampt uit de kas. “Ik gooi geen druppel water weg”, benadrukt Jaap.
Voordat Jaap met zijn bedrijf naar Friesland verhuisde, teelde hij in een tuinbouwgebied tussen Delf en Rijswijk. De naam Vink Sion verwijst hier nog naar. Hier had Jaap, anders dan in Friesland, alleen eigen bassins. Opvallend: zijn bassinwater ontsmetten, deed hij toen nog niet. “De eerste jaren in Friesland deed ik dat ook niet, totdat het een keer fout ging. Daarna zijn we met een UV-ontsmetter gaan werken.”
Eric van Velzen, business development manager bij Ultramins, herkent het beeld. Bij Ultramins zien ze twee soorten klanten, merkt hij op. “Telers voor wie de investering in ons systeem urgent is door problemen, en telers voor wie het om preventie gaat. Jaap hoort tot die laatste groep.”
Voor het gemeenschappelijk bassin geldt dat er wel klachten waren. Jaap spreekt van ‘grijs’ water. De zenders van Ultramins hebben de waterkwaliteit van Gietwater Berlikum verbeterd.
Rekening houden met vaker langere droogte
Bij Vink Sion drijven de zenders in het waterbassin van in totaal 6000m2. De tomatentelers in het gebied, die sinds 2019 zijn opgeschrikt door de opmars van het Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV), kozen er stuk voor stuk voor de zenders ook elders in hun watergeefsysteem toe te passen.
Nieuwsgierig geworden door de ervaringen bij de buren kwamen er bij de tomatenteler Kaaij Kwekerij eerst zenders in het eigen hemelwaterbassin, en daarna ook in de dagvoorraadsilo. Inmiddels drijven de zenders in alle bassins en in de dagvoorraadsilo’s. Theo: “Alleen in onze vuildrainsilo hebben we geen zenders.”
Voor de watergift van de tomatenteelten combineert het bedrijf water uit het gemeenschappelijk bassin en water uit de eigen watervoorraden. Dankzij gebruik van het water van Gietwater Berlikum hoeven de tomatentelers hun eigen bassins niet helemaal leeg te trekken in een droog voorjaar. “Dit jaar zijn we in maart al overgeschakeld naar water uit het gemeenschappelijk bassin. Vorig jaar hoefde dat veel later pas.”
Medio mei wordt een nieuwe kas van 8 hectare gebouwd voor Kaaij Kwekerij, en ook de watervoorziening wordt weer uitgebreid. Eén van de bassins wordt nog groter gemaakt. Op die manier blijven de telers streven naar 1.000 kuub watervoorziening per hectare kas.
“Dit droge jaar is een jaar dat je niet durft op te schrijven, maar waar je wel rekening mee moet houden”, vindt Theo. De mogelijkheid om ook water uit het gemeenschappelijk bassin te trekken komt nu extra goed van pas. “De trend is dat het steeds droger lijkt te worden. We moeten nadenken over grotere waterbuffers.”
In 2024 is Kaaij Kwekerij voor het eerst gaan draaien met de USAF™ caviterende ultrasone zenders. Al snel zagen de telers effect van de zenders op het waterstofperoxide die ze bijmengen. “We werken met een lage dosering waterstofperoxide tot 10 ppm, wat 2 tot 3 weken na installatie van de zenders niet meer te meten was. Ultramins legde uit dat dit kwam omdat de zender in combinatie met het waterstofperoxide de biofilm aan het afbreken was en dat bleek ook zo te zijn. De kwaliteit van het gietwater ziet er nu goed uit en qua waterstofperoxide meten we weer de bekende waardes. Inmiddels kunnen we zelfs afbouwen met waterstofperoxide, omdat dankzij de zenders van Ultramins waterstofperoxide effectiever werkt.”
Schonere filters
Eén van de locaties van Gardener’s Pride in het gebied, een tuin die het bedrijf acht jaar geleden overnam van een collega, is volledig afhankelijk van water uit het gemeenschappelijk waterbassin. De keuze van zijn collega’s om in het gemeenschappelijk bassin te investeren in zenders van Ultramins juicht hij toe. “Sinds het gebruik van de zenders gaat het beter met mijn filters op de locatie waar we alleen water uit het gemeenschappelijk bassin gebruiken. We hoeven ze minder terug te spoelen vanwege vervuiling.”
Voor de andere locaties van de tomatenteler investeerde telerscoöperatie Oxin Growers voor hun lid Gardener’s Pride in USAF™ caviterende ultrasone zenders, waarbij gebruik werd gemaakt van SIG&F-subsidie. Er drijven inmiddels zenders in de individuele waterbassins van de teler, in de dagvoorraadsilo’s en ook in de vuildrainsilo.
Voor de vuildrainsilo viel de keuze op de USAF™ MT 600 Watt, de krachtigste zender uit het assortiment van Ultramins. Eric van Velzen van Ultramins: “De watergift van een bedrijf op de warmste dag bepaalt de capaciteit die nodig is. Op die manier zorgen we dat er nooit te weinig capaciteit is.”
Teler Marco is tevreden over hoe de zenders voor al zijn Friese locaties hun werk doen. “Dankzij de investering die Oxin Growers voor ons deed draait de UV-ontsmetter nu stabieler. De T10-waarden zijn beter.” Door de zenders op diverse plekken in zijn watergeefsystemen toe te passen is er sprake van dubbele waterbehandeling op meerdere plekken. “Ik zou niet weten wat ik hier nu nog meer kan doen.”
USAF™ MT 600 Watt, de krachtigste zender uit het assortiment van Ultramins, in silo bij Gardener’s Pride
Friese telers geven goede voorbeeld
Ultramins levert inmiddels USAF™ caviterende ultrasone zenders in meer dan 50 landen. Nog altijd blijft Eric zich verbazen over dat water wordt onderschat. “Water gaat als een treintje door je kas en doet elk stationnetje aan. In de tuinbouw zijn we veel bovengronds bezig, maar ook voor wat er ondergronds gebeurt is speciale aandacht nodig.”
De telers in Berlikum zijn zich goed bewust van het belang van goed gietwater en hebben gezamenlijk en individueel werk gemaakt van betere waterkwaliteit. De kwaliteit van het gietwater uit het gemeenschappelijk bassin is naar tevredenheid van de telers, de filters blijven schoon en al het water is helder, constateren Theo en Eric na een dubbelcheck met een flessensample.
Eens in de zoveel tijd het bezinksel van de bodem laten verwijderen is wel raadzaam, adviseert Eric. Mocht het gemeenschappelijk bassin door extreme droogte dit jaar echt leegvallen, dan is dat de uitgelezen mogelijkheid om dat te doen. Maar liever houden de telers het bassin gevuld, en hun gietwater schoon. En met hulp van de USAF™ caviterende ultrasone zenders is dat goed gelukt. Druk van algen, biofilm en pathogenen in het water behoren tot het verleden.
USAF™ is een trademark van Luijkx Ultrasound B.V.
Voor meer informatie:
Ultramins B.V.
+31(0) 85 023 10 97
info@ultramins.com
www.ultramins.com
Lees het artikel ook op:
